ĐẠO ĐỨC KINH DOANH (phần 1)

1.      Khái niệm: Ø  Kinh doanh §  Theo điều 4 Luật doanh nghiệp số 68/2014: Kinh doanh là việc thực hiện liên tục một, một số hoặc tất cả các công đoạn của quá trình đầu tư, từ sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm hoặc cung ứng dịch vụ trên thị trường nhằm mục đích sinh lợi. Ø  Đạo đức kinh doanh Như đã đề cập ở phần đầu về khái niệm  đạo đức thì khái niệm về kinh doanh được hiểu là hoạt động gắn liền với các lợi ích kinh tế, do vậy khía cạnh thể hiện trong ứng xử về đạo đức không hoàn toàn giống với các hoạt động khác: Tính thực dụng, sự coi trọng hiệu quả kinh tế là những đức tính tốt của giới kinh doanh nhưng nếu áp dụng sang các lĩnh vực khác như giáo dục, y tế... hoặc sang các quan hệ xã hội khác như vợ chồng, cha mẹ con cái thì đó lại là những thói xấu bị xã hội phê phán. Điều cần lưu ý ở đây là đạo đức kinh doanh vẫn luôn phải chịu sự chi phối bởi một hệ giá trị và chuẩn mực đạo đức xã hội chung. Phạm trù quyết định đạo đức trong kinh doanh không chỉ giới hạn ở các loại quyết định tạo ra những hậu quả xã hội. Trong mỗi thời điểm, mỗi nhân viên và đặc biệt là người quản lý phải đối mặt với một vấn đề mà đòi hỏi phải đưa ra một quyết định đạo đức. Không phải quyết định nào đưa ra cũng đã được quy chuẩn bởi những điều luật hay nguyên tắc của công ty, xã hội hay pháp luật. Vì vậy, để đưa ra một quyết định có trách nhiệm điều này còn tùy thuộc vào giá trị nhân thân và nguyên tắc của từng cá nhân. Đôi khi những quyết định của nhà quản lý chỉ xoay quanh các vấn đề tác động đến toàn thể công ty, hoặc góp phần đưa ra những quyết định giúp thiết lập tiền lệ của doanh nghiệp và cho xã hội. Hay nói một cách khác đạo đức kinh doanh là việc đưa ra quyết định vì tính liêm chính cá nhân và vì trách nhiệm xã hội. Có rất nhiều quan điểm đưa ra về đạo đức kinh doanh: -         Đạo đức kinh doanh là một tập hợp các nguyên tắc, chuẩn mực có tác dụng điều chỉnh, đánh giá, hướng dẫn và kiểm soát hành vi của các chủ thể kinh doanh. -         Đạo đức kinh doanh chính là phạm trù đạo đức được vận dụng vào trong hoạt động kinh doanh. -         Đạo đức kinh doanh là một dạng đạo đức nghề nghiệp -         Đạo đức kinh doanh là một quy trình đưa ra quyết định có trách nhiệm Ø  Theo Stoner (1989), ông đã nêu khá rõ: đạo đức kinh doanh là khi và chỉ khi: -         Xem xét quyền và nghĩa vụ các bên liên quan, áp dụng các nguyên tắc nhân bản trong quá trình ra quyết định quản trị kinh doanh và -         Quan tâm đến tác động của quyết định lên người khác cả bên ngoài lẫn bên trong doanh nghiệp. Như vậy thực thi đạo đức kinh doanh trước hết phái tuân thủ pháp luật. Nhưng vượt xa hơn việc tuân thủ pháp luật là tuân thủ các nguyên tắc mà con người và xã hội chấp nhận. Hiểu theo cách này, chúng ta loại trừ các doanh nghiệp vi phạm pháp luật, chúng ta chỉ quan tâm, phân tích những doanh nghiệp vẫn tuân thủ pháp luật nhưng có đảm bảo đạo đức kinh doanh hay không. Những năm 80, 90 của thế kỷ trước, những người bắt đầu làm kinh doanh và những sinh viên đã có những hoài nghi về đạo đức kinh doanh. Họ cho rằng đạo đức kinh doanh giống như tôm voi – sự ghép nối nghịch lý. Tuy nhiên, có một số người lại cho rằng đạo đức kinh doanh là sự kết hợp của tình cảm và ý kiến cá nhân nhằm giúp doanh nghiệp hoạt động hiệu quả. Thế thì, ý kiến nào đúng, ý kiến nào sai? Tuy nhiên, thái độ đó không còn trong môi trường kinh doanh ngày nay. Trong thời điểm hiện tại, các công ty không còn quan tâm nhiều đến việc tại sao và liệu có nên xem đạo đức là một phần trong kinh doanh hay không, mà điều họ quan tâm chính là việc họ nên dựa theo những giá trị và nguyên tắc nào khi đưa ra các quyết định kinh doanh và nên kết hợp đạo đức với kinh doanh như thế nào cho đúng. Có thể nói rằng, sinh viên chưa quen với khái niệm và những phạm trù đạo đức cơ bản, họ chưa được trang bị kỹ lưỡng về những vấn đề đạo đức và chưa chuẩn bị sẵn sàng về đạo đức phát sinh trong những ngành nghề đã chọn như kế toán, tài chính, ngân hàng, kinh doanh….                                                                              ThS. Lê Phúc Minh Chuyên

Trường Kinh Tế & Kinh Doanh - Đại học Duy Tân

Khoa Quản trị kinh doanh

ĐẠO ĐỨC KINH DOANH (phần 1)