0236.3650403 (128)

HIỆN TƯỢNG HAWTHORN EFFECT VÀ LÝ THUYẾT TÂM LÝ XÃ HỘI


<p> Một số nghi&ecirc;n cứu ti&ecirc;n phong đ&atilde; nỗ lực để kh&aacute;m ph&aacute; c&aacute;ch tăng hiệu quả sản xuất bằng việc ph&aacute;t hiện ra mối quan hệ trong c&aacute;c động t&aacute;c của con người trong c&ocirc;ng nghiệp v&agrave; ph&aacute;t triển c&aacute;c kỹ năng th&uacute;c đẩy v&agrave; c&aacute;c c&ocirc;ng cụ quản l&yacute;. V&agrave;o năm 1927, c&aacute;c nh&agrave; nghi&ecirc;n cứu đ&atilde; tham gia v&agrave;o việc x&aacute;c định mức độ tối ưu của &aacute;nh s&aacute;ng, nhiệt độ v&agrave; độ ẩm (với &aacute;nh s&aacute;ng được c&acirc;n nhắc l&agrave; quan trọng nhất) trong việc lắp r&aacute;p c&aacute;c cụm linh kiện tại Western Electric. Những nh&agrave; nghi&ecirc;n cứu ph&aacute;t hiện ra rằng &aacute;nh s&aacute;ng kh&ocirc;ng c&oacute; ảnh hưởng ph&ugrave; hợp đến sản xuất. Thực tế, sản xuất đ&ocirc;i khi c&ograve;n tăng khi &aacute;nh s&aacute;ng được giảm xuống mức bằng với &aacute;nh trăng th&ocirc;ng thường. Phần quan trọng nhất của th&iacute; nghiệm bắt đầu khi hai nh&agrave; nghi&ecirc;n cứu từ Harvard, Elton Mayo v&agrave; Fritz Roethlisberger đ&atilde; đưa đến nghi&ecirc;n cứu những kết quả bất ngờ. Họ đ&atilde; ph&aacute;t hiện ra rằng những người lao động kh&ocirc;ng phản ứng với mức độ của &aacute;nh s&aacute;ng nhưng thực tế rằng họ lại c&oacute; phản ứng với sự quan s&aacute;t bởi những người th&iacute; nghiệm.<br /> &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Hiện tượng n&agrave;y được gọi l&agrave; hiệu ứng ở Hawthorne khi c&aacute;c th&iacute; nghiệm được tiến h&agrave;nh tại nh&agrave; m&aacute;y Western Electric Hawthorne. Đ&acirc;y l&agrave; những t&agrave;i liệu đầu ti&ecirc;n v&agrave; bằng chứng được c&ocirc;ng bố rộng r&atilde;i về t&aacute;c động t&acirc;m l&yacute; đến c&ocirc;ng việc, v&agrave; n&oacute; đ&atilde; dẫn đến nỗ lực nghi&ecirc;m t&uacute;c đầu ti&ecirc;n nhằm kiểm tra c&aacute;c yếu tố t&acirc;m l&yacute; v&agrave; x&atilde; hội &nbsp;tại nơi l&agrave;m việc. C&aacute;c th&iacute; nghiệm kh&aacute;c đ&atilde; được tiếp tục tiến h&agrave;nh trong năm năm. Nh&igrave;n chung c&aacute;c nh&agrave; nghi&ecirc;n cứu đ&atilde; r&uacute;t ra kết luận từ những th&iacute; nghiệm của họ rằng động cơ kinh tế (chi trả) kh&ocirc;ng phải l&agrave; nguồn gốc duy nhất của năng suất v&agrave; trong một số trường hợp, thậm ch&iacute; kh&ocirc;ng phải l&agrave; quan trọng nhất. Th&ocirc;ng qua những cuộc phỏng vấn v&agrave; kết quả kiểm tra, c&aacute;c nh&agrave; nghi&ecirc;n cứu tập trung v&agrave;o những ảnh hưởng của th&aacute;i độ l&agrave;m việc, gi&aacute;m s&aacute;t, v&agrave; nh&oacute;m đồng cấp v&agrave; c&aacute;c lực lượng x&atilde; hội kh&aacute;c, tới năng suất.<br /> &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Những ph&aacute;t hiện của họ đ&atilde; đặt nền m&oacute;ng cho thuyết động lực hiện đại. V&agrave; những nghi&ecirc;n cứu về yếu tố con người trong c&ocirc;ng việc vẫn c&ograve;n tiếp tục đế ng&agrave;y nay như trong thực tiễn th&ocirc;ng dụng như lựa chọn v&agrave; đ&agrave;o tạo, thiết lập c&aacute;c điều kiện l&agrave;m việc thuận lợi, tư vấn nh&acirc;n sự v&agrave; c&aacute;c hoạt động nh&acirc;n sự kh&aacute;c. Những đ&oacute;ng g&oacute;p của th&iacute; nghiệm n&agrave;y đ&atilde; chuyển trọng t&acirc;m về động lực của con người từ kinh tế sang một c&aacute;ch tiếp cận nhiều mặt bao gồm cả c&aacute;c mặt t&acirc;m l&yacute; v&agrave; x&atilde; hội.</p> <p> &nbsp;</p> <p> <strong>ThS. Đặng Thanh Dũng &ndash; Khoa QTKD</strong></p> <h1> <em>Nguồn dịch</em><em>:</em>&nbsp;The Hawthorne Plant</h1> <h1> ( Hawthorn Effect- Elton Mayo, Professor of Industrial Management, &nbsp;Harvard Business School, 1933)</h1>