Khái quát vềrủi ro tài chính

            Rủi ro tài chính là rủi ro tăng thêm trên vốn cổđông thường khi quyết định gia tăng tài trợtừnợ. Theo lý thuyết khi các cổđông đối mặt với rủi ro gắn liền với hoạt động của doanh nghiệp – đây là rủi ro kinh doanh gắn với tính không chắc chắn đối với lợi nhuận trong tương lai. Nếu doanh nghiệp sửdụng nợ(đòn bẩy tài chính) thì điều này tạo ra rủi ro kinh doanh rơi vào cổđông thường. Vì vậy sửdụng nợhay còn gọi là đòn bẩy tài chính là sửdụng các công cụcó lãi suất cốđịnh nhưnợhay cổphiếu ưu đãi đã làm thay đổi cấu trúc vốn của doanh nghiệp và vì thếmà làm cho rủi ro kinh doanh của doanh nghiệp tập trung vào các cổđông của nó. Có sựtập trung rủi ro kinh doanh vì các trái chủluôn nhận được tiền lãi cốđịnh trên khoản cho vay nên không nhận rủi ro kinh doanh.

            Rủi ro tài chính được quyết định bởi các quyết định tài trợtrong doanh nghiệp, khi được tài trợbằng nguồn vay nợsẽtạo ra một khoản chi phí lãi vay ổn định, đây là chi phí mà cho dù doanh nghiệp tăng trưởng hay suy giảm cũng đều phải chi trảcho chủnợ, chi phí này được trừra trước khi tính thuếthu nhập doanh nghiệp, vì vậy nó sẽảnh hưởng đến lợi nhuận sau thuếcủa doanh nghiệp, từđó ảnh hưởng đến thu nhập trên cổphần.

*Có nhiều loại rủi ro tài chính khác nhau: dưới đây là một số rủi ro liên quan trực tiếp hoặc gián tiếp đến hoạt động quản trị tài chính của các doanh nghiệp:

- Rủi ro pháp lý (ví dụ, nâng khống giá trị tài sản để vay vốn, che giấu lợi nhuận khi khai thuế, che giấu thông tin, báo cáo tài chính không trung thực...).

- Rủi ro tín dụng (ví dụ, chậm trễ trả nợ đến hạn nên bị ngân hàng cắt cho vay hoặc cho vay với điều kiện ngặt nghèo hơn).

- Rủi ro thanh khoản (ví dụ, do quản lý dòng tiền kém nên xảy ra thiếu hụt tiền mặt để thanh toán nợ đến hạn hoặc tài trợ cho các hoạt động quan trọng và khẩn cấp...).

- Rủi ro nợ xấu (ví dụ, bị khách hàng chây ì, lừa đảo, chiếm dụng vốn...).

- Rủi ro mua hàng (ví dụ, công ty ứng trước tiền nhưng nhà cung cấp không giao hàng, hoặc giao hàng sai chất lượng, số lượng...).

- Rủi ro thất thoát (ví dụ, bị nhân viên gian lận, tham ô, ăn cắp...).

- Rủi ro đầu tư và quản lý đầu tư (ví dụ, đầu tư kém hiệu quả, gây thua lỗ; quản lý đầu tư kém, gây thất thoát...).

- Rủi ro hợp đồng (ví dụ, hợp đồng thiếu chặt chẽ gây bất lợi về mặt nghiệm thu, thanh toán hay thu tiền...).

- Rủi ro giao dịch (ví dụ, có nhầm lẫn, sai sót trong giao dịch tài chính, gây thiệt hại).

- Rủi ro lãi suất (ví dụ, vay tiền với lãi suất thả nổi, khi lãi suất tăng cao bất thường, công ty thiệt hại nhiều).

- Rủi ro tỷ giá (ví dụ, biến động tỷ giá đô la Mỹ/tiền đồng vừa qua gây thiệt hại cho nhiều doanh nghiệp vay ngoại tệ hoặc mua hàng theo giá đô la Mỹ).

- Rủi ro hệ thống quản lý tài chính.

- Rủi ro kiểm toán (ví dụ, bị xuất toán, công bố thông tin bất lợi...).

- Rủi ro giá cổ phiếu (ví dụ, bị đẩy giá, đè giá bất thường, gây nguy cơ bị thâu tóm).

- Rủi ro hoạch định tài chính (ví dụ, hoạch định dòng tiền sai, gây thiệt hại).

- Rủi ro báo cáo quản trị (ví dụ, báo cáo số liệu sai dẫn đến ra quyết định sai).

- Rủi ro chiến lược (ví dụ lựa chọn chiến lược đầu tư sai, gây hậu quả lớn).C

*Cách ngăn ngừa một số loại rủi ro thường gặp:

Ngăn ngừa rủi ro thanh khoản

Rủi ro thanh khoản là một rủi ro trong lĩnh vực tài chính xảy ra khi doanh nghiệp không cân đối được khoản thu chi dẫn đến thiếu hụt hay dư thừa, không đáp ứng được nhu cầu doanh nghiệp. Do vậy doanh nghiệp phải quản trị dòng tiền tốt thì mới có thể ngăn ngừa rủi ro thanh khoản, phải có kế hoạch dòng tiền cả trong ngắn hạn và dài hạn.

Ngăn ngừa rủi ro pháp lý

Rủi ro pháp lý là những sự kiện khách quan, xảy ra bất ngờ, gây thiệt hại cho doanh nghiệp, bị gây nên bởi yếu tố chủ quan của doanh nghiệp và yếu tố khách quan từ bên ngoài xảy ra trong quá trình hoạt động.

Rủi ro pháp lý là vấn đề quan trọng hàng đầu đối với doanh nghiệp, nhất là trong bối cảnh nền kinh tế chuyển đổi và hệ thống pháp luật đang còn nhiều sự bất cập, mâu thuẫn, chồng chéo, phức tạp...Để ngăn ngừa rủi ro này khi phân tích rủi ro tài chính của công ty thì bạn phải “nắm trong tay” hệ thống pháp luật tài chính, kế toán và có ý thức tuân thủ pháp luật. Nếu cảm thấy không thể nắm bắt được hết luật thì phải có một công ty tư vấn hỗ trợ. Chỉ cần doanh nghiệp sai phạm và thiếu tuân thủ pháp luật như chuẩn mực kế toán, quy định về tài chính… cũng có thể gây ra những hậu quả không lường. Không ít doanh nghiệp còn cố tình vi phạm pháp luật trong quá trình vay vốn, khai báo thuế, lập báo cáo tài chính thiếu chính xác...

Ngăn ngừa rủi ro biến động yếu tố giá cả thị trường

Sự biến động của yếu tố giá cả thị trường như lãi suất, tỷ giá, giá cả hàng hoá hoặc chứng khoán cũng tạo nên những rủi ro tài chính. Những rủi ro này có thể được ngăn ngừa bằng cách sử dụng các công cụ tài chính phái sinh (hợp đồng kỳ hạn, hợp đồng tương lai, hợp đồng quyền chọn, hợp đồng hoán đổi...).

Ngăn ngừa rủi ro hệ thống quản lý tài chính

Rủi ro hệ thống quản lý tài chính xảy ra khi các chính sách, quy định, quy trình liên quan trong hệ thống quản lý mâu thuẫn nhau. Do đó muốn ngăn ngừa rủi ro hệ thống quản lý tài chính cần xây dựng, rà soát, hiệu chỉnh tất cả các vấn đề liên quan đến lĩnh vực tiền, hàng, tài sản, vật tư..., bịt kín các lỗ hổng trong các giao dịch, thu, chi, xuất nhập hàng hóa... Những rủi ro liên quan đến con người có thể được ngăn ngừa từ khâu tuyển dụng, đào tạo, đánh giá, giáo dục ý thức kỷ luật, khơi gợi lòng chính trực... song song với các biện pháp kiểm soát quá trình, kiểm soát chéo, kiểm tra đột xuất, định kỳ.../

Nguyễn Thị Minh Hà.