1. Yếu tố giá cả:

Giá cả là nhân tố cơ bản ảnh hưởng đến nhu cầu thị trường, cụ thể là nhu cầu có khả năng thanh toán của dân cư. Để khảo sát ảnh hưởng này ta làm như sau: Xét quan hệ giữa nhu cầu về số lượng hàng năm trong quá khứ với giá cả bình quân của năm đó. Thường thì ảnh hưởng này có tính quy luật như sau:

- Đối với sản phẩm thiết yếu: Giá cả thay đổi nhưng quy mô nhu cầu ít thay đổi.

- Đối với các nhu cầu về sản phẩm, hàng hóa khác thì khi giá cả thay đổi sẽ dẫn đến nhu cầu cũng thay đổi theo chiều ngược lại.

2. Yếu tố thu nhập:

Thường thì thu nhập tăng giảm sẽ dẫn đến nhu cầu thay đổi theo thuận chiều, tuy nhiên tốc độ không giống nhau. Cụ thể:

- Đối với hàng hóa thiết yếu: Thu nhập thay đổi song nhu cầu thay đổi không đáng kể.

- Các hàng hóa cấp thấp: Nhu cầu thay đổi ngược chiều với thu nhập.

- Đối với hàng hóa xa xỉ: Thu nhập tăng dẫn đến nhu cầu tăng nhanh hơn.

- Hàng hóa thông thường: Thay đổi nhu cầu cùng tốc độ với thu nhập.

3. Yếu tố quy mô dân số:

Quy mô dân số có ảnh hưởng trực tiếp đến quy mô tiêu dùng, khi quy mô dân số thay đổi sẽ dẫn đến thay đổi về mức cầu tiêu dùng, đặc biệt là đối với các loại hàng hóa thiết yếu. Nhìn chung quy mô dân số có ảnh hưởng thuận chiều đối với mức tiêu dùng trên thị trường.

4. Yếu tố thị hiếu và tâm lý tiêu dùng:

Đây là nhóm các nhân tố chủ quan của người tiêu dùng song chúng lại có tác động lớn đến mức cầu thị trường. Một hàng hóa nào đó đang còn mốt thì nhu cầu tiêu dùng tăng lên rất cao bất kể giá cả và thu nhập có thay đổi không. Nhưng khi hàng hóa đó không còn mốt nữa thì mặc dù giá cả có giảm xuống hoặc thu nhập có tăng lên cũng không làm cho nhu cầu tiêu dùng tăng lên.

Cũng tương tự đối với tâm lý tiêu dùng của dân chúng, thường thì tâm lý này được hình thành theo thói quen. Một hàng hóa đã sử dụng quen thì cho dù giá cả hay thu nhập có thay đổi họ cũng khó thay đổi thói quen tiêu dùng đó, nhưng một hàng hóa chưa quen dùng thì họ rất e dè khi sử dụng cho dù mức thu nhập của người dân và mức giá của hàng hóa đó như thế nào đi nữa.

ThS. Đặng Thanh Dũng – Khoa QTKD