5/2015 - Bộ Công Thương vẫn chưa ban hành hướng dẫn cho chiến lược phát triển ngành công nghiệp ô tô mặc dù Chính phủ đã phê duyệt chiến lược này vào tháng Bảy 2014.

Việt Nam sẽ phải giảm thuế hiện đang áp dụng cho ô tô nhập khẩu nguyên chiếc (CBU) nhập về 0% vào năm 2018 phù hợp với Hiệp định thương mại hàng hóa ASEAN (ATIGA). Trong khi đó, Toyota Motors Việt Nam có ý định ngừng lắp ráp ô tô trong nước và chuyển sang nhập khẩu.

Đó có thể là lý do Bộ Công thương tổ chức một cuộc hội thảo để tìm cách giải cứu ngành công nghiệp ô tô về lâu về dài. Mặc dù có một loạt các chính sách ưu đãi nhưng tỷ lệ nội địa hóa của xe ô tô lắp ráp trong nước vẫn còn thấp.

Tổng sản lượng lắp ráp và sản xuất cả nước đạt khoảng 460.000 chiếc mỗi năm, một nửa trong số đó là xe hơi và còn lại là xe tải và xe buýt. Doanh nghiệp trong nước chủ yếu làm những phần lắp ráp đơn giản.

Trường Hải Auto Co. (Thaco) đạt tỷ lệ nội địa hóa ở mức 15-18% và Toyota Việt Nam ở mức 37% đối với dòng xe Innova bảy chỗ. Đối với xe tải nhẹ, Thaco đạt 33% và Vinaxuki đạt 50%.

Chỉ khi áp dụng dây chuyền sản xuất ô tô thì mới có thể thành công. Theo nghiên cứu của Thaco, chỉ có sử dụng dây chuyền lắp ráp mới có thể tồn tại cùng với các hiệp định thương mại tự do trong 2016 và 2017 và Hiệp định ATIGA sau 2018.

Dây chuyền sản xuất cần chiếm 90% sản lượng nếu muốn thành công được đảm bảo. Do đó, Thaco đang nắm giữ 40% thị phần xe tải, 60% thị phần xe bus, và 30% thị phần đối với ô tô dưới chín chỗ ngồi.

Do đó, các hãng xe không biết làm gì nếu không có hướng dẫn chính sách rõ ràng. Chiến lược phát triển ngành công nghiệp ô tô đến 2025 và tầm nhìn đến 2035 ra mắt vào giữa năm 2014 nhưng các doanh nghiệp ô tô đã không thực hiện được gì vì thiếu các hướng dẫn.

Bộ Công nghiệp vẫn còn thận trọng trong việc phát hành các hướng dẫn cho lĩnh vực này. Từ bài học ngành công nghiệp tự động, các hướng dẫn cho ngành ô tô phải xem xét một cách cẩn thận. Bộ Công thương đã tham khảo ý kiến các cơ quan liên quan và các vấn đề cần thêm thời gian. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp trong ngành đã than phiền về sự chậm trễ.

Các nhà sản xuất ôtô cần 5 năm để hòa vốn và thậm chí 10 năm để kiếm được lợi nhuận. Không ai có thể chờ đợi 15-20 năm để được hưởng lợi từ 1 chính sách. Công ty có thể bị vỡ nợ nếu ngành công nghiệp ô tô trong nước bị xập.

Giảng viên: Huỳnh Tịnh Cát