Ngành logistics Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để bứt phá, trở thành lĩnh vực “hái ra tiền” trong nền kinh tế. Tuy nhiên, sự thiếu hụt và hạn chế về chất lượng nhân lực lại là “điểm nghẽn” khiến ngành chưa thể phát triển đúng tiềm năng.

Nhân lực vừa thiếu vừa yếu

Theo ông Võ Tân Thành – Phó Chủ tịch VCCI, logistics là ngành công nghiệp tỷ USD nhưng hiện gặp khó khăn do thiếu nguồn nhân lực chất lượng cao. Báo cáo “Gia tăng liên kết logistics nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội vùng Đông Nam Bộ” cho thấy lực lượng lao động trong lĩnh vực này không chỉ thiếu số lượng mà còn hạn chế về trình độ.

GS.TS Thái Văn Vinh (ĐH RMIT, Australia) chỉ ra rằng nhân lực logistics tập trung chủ yếu ở TP.HCM, trong khi nhiều địa phương khác gần như bỏ ngỏ. Các chương trình đào tạo hiện chưa chuẩn hóa, thiếu gắn kết thực tiễn; chuẩn đầu ra giữa các cơ sở đào tạo cũng không đồng bộ. Đặc biệt, Việt Nam chưa xây dựng bộ tiêu chuẩn nghề cho các vị trí cốt lõi trong chuỗi logistics.

Một thực tế khác là số lao động được đào tạo bài bản rồi làm đúng ngành rất ít; phần lớn nhân sự đang làm logistics là chuyển từ ngành khác sang. Điều này dẫn đến tình trạng doanh nghiệp thường xuyên phàn nàn về chất lượng nhân lực.

Theo GS.TS Vinh, muốn tháo gỡ nút thắt, cần chuẩn hóa hệ thống đào tạo, xây dựng chuẩn đầu ra chung, tăng cường gắn kết giữa nhà trường – doanh nghiệp – cơ quan quản lý. Ông cũng đề xuất thành lập trung tâm đào tạo nhân lực cấp vùng và ban hành chính sách thu hút, giữ chân nhân tài.

Doanh nghiệp cần tham gia sâu hơn vào đào tạo

TS Trương Anh Dũng – Cục trưởng Cục Giáo dục nghề nghiệp và Giáo dục thường xuyên (Bộ GD&ĐT) – nhấn mạnh việc đổi mới chương trình, phương thức đào tạo là cấp thiết. Theo ông, cần ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số trong giảng dạy, đồng thời xây dựng chương trình liên kết với doanh nghiệp để sinh viên có cơ hội thực tập, làm quen môi trường thực tế.

Ngoài ra, việc rà soát năng lực của các cơ sở đào tạo, đầu tư cơ sở vật chất – thiết bị – đội ngũ giảng viên, cũng như tăng cường hợp tác quốc tế là yếu tố quan trọng để nâng cao chất lượng nhân lực. TS Dũng cho rằng logistics là ngành đặc thù, chi phí đào tạo cao, vì vậy doanh nghiệp phải trực tiếp tham gia vào quá trình đào tạo và tuyển dụng nhân lực.

Ông cũng khuyến nghị các địa phương có lợi thế phát triển logistics cần sớm xác định quy mô, cơ cấu nhân lực cần thiết, từ đó ban hành chính sách đặc thù để thu hút và phát triển nguồn nhân lực.

Định hướng chiến lược quốc gia

Trước đó, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết 24 về phát triển vùng Đông Nam Bộ đến năm 2030, tầm nhìn 2045. Một trong những mục tiêu trọng tâm là biến khu vực này thành trung tâm logistics, khoa học – công nghệ, đổi mới sáng tạo và tài chính quốc tế hàng đầu cả nước.

Theo nghị quyết, TP.HCM sẽ trở thành trung tâm đào tạo nhân lực chất lượng cao của khu vực ASEAN, còn Bình Dương, Đồng Nai sẽ đảm nhiệm vai trò trung tâm giáo dục – đào tạo, giáo dục nghề nghiệp tầm vùng và quốc gia.

GV Nguyễn Thị Diệu Uyên