Ngày nay, nhiều sinh viên hơn so với trước đây cạnh tranh nhau để giành được một chỗ trong các khóa học kinh doanh; số người muốn theo đuổi bằng Thạc sĩ Quản trị Kinh doanh (MBA) – một tấm vé thông hành dẫn đến vị trí quản lý cấp cao ngày nay – tại một trường đại học hoặc học trực tuyến lúc nào cũng cao. Tại sao học quản lý bây giờ quá phổ biến như vậy?³

Đầu tiên, trong bất kỳ xã hội hoặc nền văn hóa nào, các nguồn lực cũng đều có giá trị và khan hiếm. Vì vậy các tổ chức có thể sử dụng những nguồn lực đó càng hiệu quả và hiệu suất, thì con người trong xã hội đó càng ấm no thịnh vượng. Bởi vì các nhà quản lý là những người quyết định cách thức sử dụng nhiều nguồn lực trong số các nguồn lực có giá trị nhất của xã hội – nhân viên lành nghề, nguyên liệu thô như dầu và đất, máy tính và hệ thống thông tin và tài sản tài chính – nên họ tác động trực tiếp đến sự ấm no của xã hội và con người thuộc xã hội đó. Hiểu được nhà quản lý làm gì và họ làm điều đó như thế nào có ý nghĩa quan trọng trong việc giúp chúng ta hiểu được làm thế nào mà một xã hội tạo ra của cải vật chất và đời sống sung túc cho các công dân của nó.

Thứ hai, mặc dù hầu hết mọi người không phải là nhà quản lý và nhiều người có thể không bao giờ có ý định trở thành nhà quản lý, nhưng hầu hết mọi người trong số chúng ta đều đã chạm trán với nhà quản lý bởi vì hầu hết mọi người đều có công việc và ông chủ. Hơn nữa, ngày nay nhiều người làm việc theo nhóm và đội và làm việc với những người đồng nghiệp. Học quản lý giúp người ta biết cách đối xử với ông chủ và đồng nghiệp của họ. Nó dạy làm thế nào để hiểu người khác tại nơi làm việc và có những hành động và quyết định có được sự chú ý và ủng hộ của ông chủ và đồng nghiệp. Quản lý dạy cho những người chưa giữ những vị trí cao cách thức lãnh đạo đồng nghiệp, giải quyết mâu thuẫn giữa họ, đạt được các mục tiêu nhóm, và vì vậy nâng cao thành tích của tổ chức.

Thứ ba, trong bất kỳ xã hội nào, con người cũng đều cạnh tranh nhau để có được một nguồn lực rất quan trọng – một công việc được trả lương cao và mang đến một nghề nghiệp đầy thú vị và vừa ý – và học quản lý là một con đường quan trọng hướng đến việc đạt được mục tiêu này. Nói chung, công việc càng thú vị thì chúng càng phức tạp và càng đòi hỏi nhiều trách nhiệm hơn. Vì vậy, những ai muốn có một nghề nghiệp năng động thay đổi theo thời gian thì nên phát triển các kỹ năng quản lý để có thể được thăng chức. Một người làm việc suốt một vài năm và sau đó quay trở lại trường để lấy bằng MBA thường có thể tìm được công việc thú vị và hài lòng hơn sau khi lấy được bằng và công việc đó có mức lương cao hơn nhiều so với công việc trước đây. Hơn nữa, mức lương tăng nhanh chóng khi người ta tiến lên trong hệ thống cấp bậc của tổ chức, bất kể tổ chức đó là một hệ thống trường học, doanh nghiệp kinh doanh sinh lợi lớn, hay hội từ thiện phi lợi nhuận hoặc tổ chức y tế.

Thật vậy, mức lương mà các nhà quản lý cấp cao nhận được rất khủng. Ví dụ, các CEO và các nhà điều hành hoặc quản lý cấp cao khác của những công ty như Xerox, Avon, Walt Disney, GE và McDonald’s nhận hàng triệu đô la tiền lương thực tế mỗi năm. Tuy nhiên, một thực tế gây sửng sốt hơn nữa là nhiều giám đốc điều hành cấp cao còn nhận được cổ phiếu trong công ty mà họ quản lý, cũng như các quyền chọn cổ phiếu cho họ quyền bán các cổ phiếu này vào một khoảng thời gian nào đó trong tương lai.⁴ Nếu giá trị của cổ phiếu tăng, thì nhà quản lý sẽ hưởng mức chênh lệch giữa giá mà họ nhận quyền chọn cổ phiếu (ví dụ 1 đô la) và giá mà họ nhận sau này (ví dụ 33 đô la). Vào thời điểm Michael Einsner từ bỏ chức vụ CEO của Disney vào năm 2005, ông đã nhận hơn 1 tỉ đô la từ việc bán các quyền chọn cổ phiếu của ông. Khi Steve Jobs trở lại giữ chức vụ CEO của Apple vào năm 1997, ông nhận mức lương chỉ 1đô la/năm. Tuy nhiên, ông được thưởng các quyền chọn cổ phiếu mà, với sự tăng nhanh của giá cổ phiếu Apple vào những năm 2000, có giá trị đến vài tỷ đô la vào năm 2008. Ông còn được phép sử dụng miễn phí máy bay phản lực 90 triệu đô la.⁵ Các khoản tiền không thể tin được này cho thấy vừa là trách nhiệm vừa là phần thưởng khi đạt được các vị trí quản lý cao trong các công ty lớn – và bất kỳ người nào thành lập và quản lý doanh nghiệp nhỏ thành công cũng đều có thể đạt được số tiền đó. Thực tế các nhà quản lý làm gì để nhận được những phần thưởng như vậy?

ThS. Hồ Nguyên Khoa