Vào ngày 2/4/2025, Tổng thống Mỹ Donald J. Trump chính thức công bố một chính sách thuế mới với nhiều điểm đáng chú ý. Theo đó, từ ngày 5/4/2025, Mỹ sẽ áp dụng mức thuế cơ bản 10% lên toàn bộ hàng hóa nhập khẩu, đồng thời từ ngày 9/4/2025 sẽ triển khai các mức thuế đối ứng riêng biệt với từng quốc gia xuất khẩu dựa trên công thức tính toán được công bố. Đây được xem là một bước đi mạnh mẽ trong chiến lược bảo vệ nền kinh tế nội địa, đồng thời nhằm giảm thâm hụt thương mại song phương.

Chính sách thuế mới này có mục tiêu rõ ràng là hạn chế các hành vi mà Mỹ cho là không công bằng trên thị trường quốc tế, bao gồm trợ cấp chính phủ và thao túng tiền tệ, vốn là những nguyên nhân khiến thâm hụt thương mại của Mỹ ngày càng gia tăng với nhiều đối tác thương mại lớn. Theo thông báo, Mỹ sẽ áp dụng mức thuế cơ bản 10% cho tất cả các mặt hàng nhập khẩu bắt đầu từ ngày 5/4, sau đó, từ ngày 9/4, mức thuế sẽ được điều chỉnh riêng biệt tùy theo từng quốc gia dựa trên thâm hụt thương mại song phương.

Việt Nam cùng các quốc gia trong khu vực châu Á nằm trong nhóm đối tác chịu mức thuế đối ứng cao, với tỷ lệ lên đến 46%. Chỉ có Campuchia (49%) và Lào (48%) chịu mức thuế cao hơn. Điều này phản ánh thâm hụt thương mại giữa Mỹ và các quốc gia này khá lớn, khiến Mỹ quyết định áp dụng mức thuế đối ứng tương ứng nhằm cân bằng cán cân thương mại.

Công thức tính thuế đối ứng được Mỹ sử dụng khá đặc biệt. Trước tiên, họ lấy tổng giá trị thâm hụt thương mại song phương của Mỹ với quốc gia đó trong năm gần nhất. Sau đó, số này sẽ được chia cho tổng giá trị hàng hóa nhập khẩu từ quốc gia đó vào Mỹ. Kết quả được chia tiếp cho 2, sau đó làm tròn lên thành mức phần trăm thuế áp dụng. Công thức này thể hiện sự tập trung vào giảm thâm hụt thương mại bằng cách đánh thuế mạnh vào những quốc gia có mức nhập siêu lớn vào Mỹ.

Chính sách thuế mới không chỉ có tác động trực tiếp đến thương mại song phương mà còn là tín hiệu rõ ràng về cách tiếp cận của Mỹ trong việc bảo vệ nền kinh tế nội địa và thúc đẩy sản xuất trong nước. Các quốc gia xuất khẩu lớn vào Mỹ sẽ phải cân nhắc kỹ lưỡng chính sách thương mại và có thể phải đàm phán lại để tránh mức thuế cao gây ảnh hưởng đến hàng hóa xuất khẩu.

Bên cạnh đó, các doanh nghiệp Việt Nam cũng cần lưu ý và chuẩn bị chiến lược ứng phó phù hợp nhằm hạn chế tác động tiêu cực từ chính sách thuế mới. Việc đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, tăng cường nâng cao chất lượng sản phẩm, cũng như hợp tác sâu rộng hơn với các đối tác khác là các giải pháp cần thiết để giữ vững và mở rộng vị thế trên thị trường quốc tế.

Tóm lại, chính sách thuế đối ứng mới của Mỹ gửi đi một thông điệp rõ ràng về quyết tâm bảo vệ nền kinh tế nội địa, đồng thời tạo ra những thách thức không nhỏ đối với các quốc gia có thặng dư thương mại lớn với Mỹ. Việc hiểu rõ và thích nghi kịp thời với chính sách này sẽ giúp các quốc gia, trong đó có Việt Nam, giảm thiểu thiệt hại và tận dụng cơ hội để phát triển bền vững trong môi trường thương mại toàn cầu đang biến động.

Giảng viên: Phan Thị Ngọc Ánh