0236.3650403 (128)

Phát triển quản trị nguồn nhân lực từ góc độ lịch sử và ứng dụng của nó cho nhà quản lý nhân lực (phần 1)


<p> <strong>1/ T&oacute;m tắt:</strong></p> <p> B&agrave;i viết n&agrave;y giới thiệu sự ph&aacute;t triển của quản trị nguồn nh&acirc;n lực (HRM) từ g&oacute;c độ lịch sử v&agrave; giải th&iacute;ch c&aacute;c cuộc tranh luận giữa HRM v&agrave; quản trị nh&acirc;n sự. Như vậy, b&agrave;i viết x&aacute;c định sự ph&aacute;t triển của lịch sử v&agrave; t&aacute;c động của ch&uacute;ng l&ecirc;n quản trị nh&acirc;n sự, vạch ra sự ph&aacute;t triển v&agrave; chức năng của quản trị nh&acirc;n sự, giải th&iacute;ch sự kh&aacute;c biệt giữa quản trị nh&acirc;n sự v&agrave; quản trị nguồn nh&acirc;n lực, đ&aacute;nh gi&aacute; phương ph&aacute;p tiếp cận &quot;cứng&quot; v&agrave; &quot;mềm&quot; đến quản trị nguồn nh&acirc;n lực, minh họa t&iacute;nh đa dạng l&agrave; một vấn đề trong thực h&agrave;nh Quan hệ con người (HR) như thế n&agrave;o v&agrave; cuối c&ugrave;ng xem x&eacute;t HRM l&agrave; một vấn đề quốc tế. N&oacute; kết th&uacute;c bằng một cuộc thảo luận về c&aacute;c m&ocirc; h&igrave;nh &quot;cứng&quot; v&agrave; &ldquo;mềm&rdquo; về quản l&yacute; nh&acirc;n sự v&agrave; những t&aacute;c động của n&oacute; đối với người quản l&yacute; nguồn nh&acirc;n lực.</p> <p> &nbsp;</p> <p> <strong>2/ Giới thiệu</strong></p> <p> &nbsp;</p> <p> Thuật ngữ &quot;quản l&yacute; nguồn nh&acirc;n lực&quot; đ&atilde; được sử dụng phổ biến trong khoảng mười đến mười lăm năm trước. Trước đ&oacute;, lĩnh vực n&agrave;y đ&atilde; được thường được gọi l&agrave; &quot;quản trị nh&acirc;n sự.&quot; Sự thay đổi t&ecirc;n kh&ocirc;ng chỉ l&agrave; sự cải tiến b&ecirc;n ngo&agrave;i.</p> <p> &nbsp;</p> <p> Quản trị nh&acirc;n sự, trong đ&oacute; nổi l&ecirc;n như một lĩnh vực được định nghĩa r&otilde; r&agrave;ng v&agrave;o những năm 1920 (&iacute;t nhất l&agrave; ở Mỹ), phần lớn li&ecirc;n quan đến c&aacute;c kh&iacute;a cạnh kỹ thuật của việc thu&ecirc;, đ&aacute;nh gi&aacute;, đ&agrave;o tạo v&agrave; bồi thường nh&acirc;n vi&ecirc;n v&agrave; đ&atilde; c&oacute; rất nhiều chức năng &quot;nh&acirc;n vi&ecirc;n&quot; trong hầu hết c&aacute;c tổ chức. C&aacute;c lĩnh vực kh&ocirc;ng thường tập trung v&agrave;o c&aacute;c mối quan hệ của c&aacute;ch thức l&agrave;m việc kh&aacute;c nhau về to&agrave;n bộ hiệu năng tổ chức hoặc tr&ecirc;n c&aacute;c mối quan hệ c&oacute; t&iacute;nh hệ thống trong số c&aacute;c c&aacute;ch thức như vậy. Lĩnh vực n&agrave;y c&ograve;n thiếu một m&ocirc; h&igrave;nh thống nhất.</p> <p> &nbsp;</p> <p> HRM được ph&aacute;t triển để đ&aacute;p ứng với sự gia tăng đ&aacute;ng kể trong &aacute;p lực cạnh tranh, c&aacute;c tổ chức kinh doanh của Mỹ đ&atilde; bắt đầu trải qua những năm cuối thập ni&ecirc;n 1970 như l&agrave; kết quả của c&aacute;c yếu tố như to&agrave;n cầu h&oacute;a, b&atilde;i bỏ quy định, v&agrave; sự thay đổi c&ocirc;ng nghệ nhanh ch&oacute;ng. Những &aacute;p lực n&agrave;y đ&atilde; dẫn đến sự gia tăng mối quan t&acirc;m l&ecirc;n một phần của c&aacute;c c&ocirc;ng ty để tham gia v&agrave;o việc lập kế hoạch chiến lược - một qu&aacute; tr&igrave;nh dự đo&aacute;n những thay đổi tương lai trong những điều kiện m&ocirc;i trường (bản chất cũng như mức độ của thị trường) v&agrave; c&aacute;ch sắp xếp c&aacute;c th&agrave;nh phần kh&aacute;c nhau của c&aacute;c tổ chức trong theo c&aacute;ch th&uacute;c đẩy hiệu quả của tổ chức.</p> <p> Quản l&yacute; nguồn nh&acirc;n lực (HRM), cũng được gọi l&agrave; quản l&yacute; nh&acirc;n sự, bao gồm tất cả c&aacute;c hoạt động của c&aacute;c doanh nghiệp để đảm bảo sử dụng nh&acirc;n vi&ecirc;n hiệu quả hướng tới việc đạt được c&aacute;c mục ti&ecirc;u của c&aacute; nh&acirc;n, nh&oacute;m v&agrave; của tổ chức. Chức năng quản l&yacute; nh&acirc;n sự của một tổ chức tập trung v&agrave;o ph&iacute;a quản l&yacute; con người. N&oacute; bao gồm thực tiễn gi&uacute;p tổ chức đối ph&oacute; hiệu quả với nh&acirc;n vi&ecirc;n trong c&aacute;c giai đoạn kh&aacute;c nhau của chu kỳ l&agrave;m việc, bao gồm cả thu&ecirc; trước, trong, v&agrave; sau thu&ecirc;. C&aacute;c giai đoạn trước thu&ecirc; li&ecirc;n quan đến việc thực tiễn lập kế hoạch. C&aacute;c tổ chức phải quyết định những loại c&ocirc;ng việc sẽ tồn tại trong thời gian sắp tới v&agrave; x&aacute;c định tr&igrave;nh độ cần thiết để thực hiện c&aacute;c c&ocirc;ng việc n&agrave;y. Trong giai đoạn thu&ecirc;, tổ chức lựa chọn nh&acirc;n vi&ecirc;n của m&igrave;nh. Thực tiễn lựa chọn bao gồm tuyển dụng ứng vi&ecirc;n, đ&aacute;nh gi&aacute; tr&igrave;nh độ của họ, v&agrave; cuối c&ugrave;ng lựa chọn những người được coi l&agrave; đủ điều kiện nhất.</p> <p> Trong giai đoạn sau tuyển dụng, tổ chức ph&aacute;t triển thực tiễn quản l&yacute; nh&acirc;n sự để quản l&yacute; hiệu quả mọi người một khi họ đ&atilde; &quot;đi qua c&aacute;nh cửa.&quot; Những thực tiễn n&agrave;y được thiết kế để tối đa h&oacute;a mức độ hiệu quả v&agrave; sự h&agrave;i l&ograve;ng của nh&acirc;n vi&ecirc;n bằng c&aacute;ch cung cấp cho họ những kiến ​​thức v&agrave; kỹ năng cần thiết để thực hiện c&ocirc;ng việc của họ v&agrave; bằng c&aacute;ch tạo điều kiện sẽ tiếp sinh lực, trực tiếp v&agrave; tạo điều kiện cho những nỗ lực của nh&acirc;n vi&ecirc;n hướng đến việc đ&aacute;p ứng c&aacute;c mục ti&ecirc;u của tổ chức.</p> <p> <strong>NỀN TẢNG LỊCH SỬ CỦA QUẢN TRỊ NH&Acirc;N SỰ</strong></p> <p> Quản trị nguồn nh&acirc;n lực đ&atilde; thay đổi t&ecirc;n theo c&aacute;c thời điểm kh&aacute;c nhau trong lịch sử. Sự thay đổi t&ecirc;n chủ yếu l&agrave; do sự thay đổi trong hoạt động kinh tế x&atilde; hội trong lịch sử.</p> <p> <strong><em>Ph&uacute;c Lợi ng&agrave;nh</em></strong></p> <p> Ph&uacute;c lợi ng&agrave;nh l&agrave; h&igrave;nh thức đầu ti&ecirc;n của quản trị nguồn nh&acirc;n lực (HRM). Năm 1833, hoạt động của c&aacute;c nh&agrave; m&aacute;y đ&atilde; chỉ ra rằng cần phải c&oacute; những nam thanh tra nh&agrave; m&aacute;y. Năm 1878, đạo luật đ&atilde; được th&ocirc;ng qua để điều chỉnh giờ l&agrave;m việc đối với trẻ em v&agrave; phụ nữ 60 giờ một tuần. Trong thời gian n&agrave;y c&ocirc;ng đo&agrave;n bắt đầu được h&igrave;nh th&agrave;nh. Năm 1868 hội nghị c&ocirc;ng đo&agrave;n lần thứ 1 đ&atilde; được tổ chức. Đ&acirc;y l&agrave; khởi đầu của thương lượng tập thể. Năm 1913 số lượng những nh&acirc;n vi&ecirc;n c&oacute; ph&uacute;c lợi ng&agrave;nh đ&atilde; tăng l&ecirc;n, do đ&oacute; Seebohm Rowntree đ&atilde; tổ chức một hội nghị. C&aacute;c hiệp hội ph&uacute;c lợi nh&acirc;n vi&ecirc;n được th&agrave;nh lập sau n&agrave;y đổi th&agrave;nh Viện Chartered của nh&acirc;n sự v&agrave; ph&aacute;t triển.</p> <p> <strong><em>Tuyển dụng v&agrave; lựa chọn</em></strong></p> <p> Tất cả bắt đầu khi Mary Wood đ&atilde; được y&ecirc;u cầu để bắt đầu c&aacute;c c&ocirc; g&aacute;i tham gia trong cuộc chiến tranh thế giới 1. Trong chiến tranh thế giới 1, sự ph&aacute;t triển nh&acirc;n tăng do s&aacute;ng kiến ​​của ch&iacute;nh phủ khuyến kh&iacute;ch việc sử dụng người tốt nhất. Năm 1916, n&oacute; đ&atilde; trở th&agrave;nh bắt buộc phải c&oacute; một nh&acirc;n vi&ecirc;n ph&uacute;c lợi tại c&aacute;c nh&agrave; m&aacute;y chất nổ v&agrave; được khuyến kh&iacute;ch trong c&aacute;c nh&agrave; m&aacute;y đạn dược. Rất nhiều c&ocirc;ng việc đ&atilde; được thực hiện trong lĩnh vực n&agrave;y bởi c&aacute;c lực lượng qu&acirc;n đội. C&aacute;c lực lượng vũ trang tập trung v&agrave;o việc l&agrave;m thế n&agrave;o để kiểm tra khả năng v&agrave; chỉ số IQ c&ugrave;ng với nghi&ecirc;n cứu kh&aacute;c ở yếu tố con người trong c&ocirc;ng việc. Năm 1921, Viện quốc gia về t&acirc;m l&yacute; học được th&agrave;nh lập v&agrave; c&ocirc;ng bố kết quả nghi&ecirc;n cứu tr&ecirc;n c&aacute;c cuộc kiểm tra lựa chọn, c&aacute;c kỹ thuật phỏng vấn v&agrave; phương ph&aacute;p đ&agrave;o tạo.</p> <p> <strong><em>Sự đạt được của C&aacute;c hoạt động nh&acirc;n sự kh&aacute;c</em></strong></p> <p> Trong chiến tranh thế giới thứ 2 đ&atilde; được tập trung v&agrave;o việc tuyển dụng v&agrave; lựa chọn v&agrave; sau đ&agrave;o tạo; n&acirc;ng cao tinh thần v&agrave; động lực; kỷ luật; sức khỏe v&agrave; sự an to&agrave;n; tư vấn tham gia v&agrave; ch&iacute;nh s&aacute;ch tiền lương. Điều n&agrave;y c&oacute; nghĩa rằng một bộ phận nh&acirc;n sự đ&atilde; được th&agrave;nh lập với đội ngũ nh&acirc;n vi&ecirc;n được đ&agrave;o tạo.</p> <p> <strong><em>Quan hệ ng&agrave;nh</em></strong></p> <p> Sự tư vấn giữa quản l&yacute; v&agrave; lực lượng lao động lan rộng trong suốt thời kỳ chiến tranh. Điều n&agrave;y c&oacute; nghĩa rằng c&aacute;c ph&ograve;ng nh&acirc;n sự đ&atilde; trở n&ecirc;n c&oacute; tr&aacute;ch nhiệm đối với tổ chức v&agrave; quản l&yacute; của m&igrave;nh. Sức khỏe v&agrave; an to&agrave;n v&agrave; nhu cầu đối với c&aacute;c chuy&ecirc;n gia đ&atilde; trở th&agrave;nh ti&ecirc;u điểm. Nhu cầu đối với c&aacute;c chuy&ecirc;n gia để đối ph&oacute; với c&aacute;c mối quan hệ ng&agrave;nh đ&atilde; được c&ocirc;ng nhận để nh&agrave; quản l&yacute; nh&acirc;n sự đ&atilde; trở th&agrave;nh người ph&aacute;t ng&ocirc;n cho tổ chức khi c&aacute;c cuộc thảo luận được tổ chức với người quản l&yacute; c&ocirc;ng đo&agrave;n/cửa h&agrave;ng. Trong những năm 1970, quan hệ ng&agrave;nh l&agrave; rất quan trọng. Kh&iacute; hậu n&oacute;ng trong thời gian n&agrave;y củng cố tầm quan trọng của vai tr&ograve; chuy&ecirc;n gia trong c&aacute;c cuộc thương lượng quan hệ ng&agrave;nh. Người quản l&yacute; nh&acirc;n sự c&oacute; quyền đ&agrave;m ph&aacute;n thoả thuận về tiền lương v&agrave; c&aacute;c vấn đề tập thể kh&aacute;c.</p> <p> <strong><em>Ph&aacute;p luật</em></strong></p> <p> Trong những năm 1970, luật việc l&agrave;m gia tăng v&agrave; chức năng nh&acirc;n sự thực hiện vai tr&ograve; của c&aacute;c cố vấn chuy&ecirc;n gia đảm bảo rằng c&aacute;c nh&agrave; quản l&yacute; kh&ocirc;ng vi phạm ph&aacute;p luật v&agrave; c&aacute;c trường hợp đ&oacute; kh&ocirc;ng kết th&uacute;c tại t&ograve;a &aacute;n ng&agrave;nh.</p> <p> <strong><em>T&iacute;nh linh hoạt v&agrave; đa dạng</em></strong></p> <p> V&agrave;o những năm 1990, một xu hướng lớn nổi l&ecirc;n ở nơi những người lao động đang t&igrave;m c&aacute;ch gia tăng sự thu xếp linh hoạt trong giờ l&agrave;m việc của người lao động do sự gia tăng về số lượng hợp đồng b&aacute;n thời gian v&agrave; tạm thời v&agrave; việc ph&aacute;t minh khoảng c&aacute;ch l&agrave;m việc. Lực lượng lao động v&agrave; c&aacute;c m&ocirc; h&igrave;nh c&ocirc;ng việc đang trở n&ecirc;n đa dạng, trong đ&oacute; c&aacute;ch thức tuyển dụng truyền thống l&agrave; v&ocirc; &iacute;ch. Trong năm 2000, tốc độ tăng trưởng trong việc sử dụng Internet c&oacute; nghĩa l&agrave; một sự dịch chuyển đến x&atilde; hội 24/7. Điều n&agrave;y tạo ra việc l&agrave;m mới trong thương mại điện tử trong khi việc l&agrave;m bị mất trong c&aacute;c lĩnh vực truyền thống như cửa h&agrave;ng. Điều n&agrave;y c&oacute; nghĩa l&agrave; sự gia tăng khả năng cho nh&acirc;n vi&ecirc;n l&agrave;m việc tại nh&agrave;. Tổ chức cần phải suy nghĩ một c&aacute;ch chiến lược về vấn đề ph&aacute;t triển n&acirc;ng cao n&agrave;y. Vai tr&ograve; nh&agrave; quản l&yacute; HRM sẽ thay đổi khi những thay đổi xảy ra.</p> <p> <strong><em>C&ocirc;ng nghệ th&ocirc;ng tin</em></strong></p> <p> Một số hệ thống m&agrave; CNTT gi&uacute;p HRM l&agrave;: Hệ thống tuyển dụng điện tử; danh s&aacute;ch ngắn gọn của c&aacute;c ứng vi&ecirc;n trực tuyến; X&acirc;y dựng chiến lược đ&agrave;o tạo trực tuyến; đ&agrave;o tạo t&acirc;m l&yacute;; hệ thống bi&ecirc;n chế; dữ liệu việc l&agrave;m; quản l&yacute; tuyển dụng; T&agrave;i liệu tham khảo; kiểm tra trước khi tuyển dụng. CNTT gi&uacute;p c&aacute;c nh&agrave; quản l&yacute; nh&acirc;n sự giảm tải c&ocirc;ng việc thường ng&agrave;y m&agrave; sẽ cung cấp cho họ nhiều thời gian hơn trong việc giải quyết c&aacute;c nhiệm vụ phức tạp. CNTT cũng đảm bảo rằng một lượng lớn th&ocirc;ng tin c&oacute; sẵn để đưa ra quyết định.</p> <p> Nguyễn Thị Tuy&ecirc;n Ng&ocirc;n &ndash; Khoa QTKD &ndash; ĐH Duy t&acirc;n</p> <p> <strong><em>Nguồn:</em></strong>The development of human resource management from a historical perspective and its implications for the human resource manager - CHUKWUNONSO Franklyn, Department of Information Technology, Federal University of Technology, Yola</p> <p> &nbsp;</p>