Hiệu ứng đám đông có thể được hiểu là những suy nghĩ hoặc hành vi của con người thường xuyên chịu ảnh hưởng của những người khác. Người ta thường chạy theo những cái mà số đông cho là hay, đúng và sáng suốt, nhưng bản thân lại không suy nghĩ về ý nghĩa của sự việc.

Đây là trạng thái tâm lý khá phổ biến ở mọi lứa tuổi tại Việt Nam. Hiệu ứng đám đông là một hiện tượng thường gặp trong hoạt động thị trường của nhiều doanh nghiệp. Do không nắm bắt được đầy đủ thông tin, nhà đầu tư rất khó đưa ra lời dự đoán hợp lý về tính bất xác định của thị trường trong tương lai. Chính vì thế, họ thường thông qua việc quan sát hành vi của mọi người xung quanh để chắt lọc thông tin, vì luồng thông tin này được “truyền thông” liên tục; thông tin được mọi người nắm bắt về cơ bản là giống nhau, từ đó nảy sinh hành vi a dua theo đám đông.

Trong nền kinh tế, những thay đổi về cung cầu một phần cũng do hiệu ứng đám đông mà ra. Chẳng hạn, khi một công ty quyết định đầu tư vào một lĩnh vực, ngành hàng nào đó và kết quả kinh doanh là sự tăng trưởng đến chóng mặt của doanh thu và lợi nhuận. Tất yếu, điều này sẽ khiến cho rất nhiều những công ty khác cũng nhảy vào lĩnh vực này đầu tư kinh doanh. Đây chính là yếu tố căn bản làm đảo ngược cán cân cung cầu trên thị trường cũng như tính hấp dẫn của các ngành nghề kinh doanh.

Trong giới học sinh, sinh viên, tâm lý đám đông cũng là hiện tượng khá phổ biến từ sinh hoạt, học tập đến cả vui chơi giải trí. Thế mới có cụm từ “trào lưu”. Từ trào lưu thời trang Hàn Quốc, đến trào lưu chụp ảnh selfie,….Ngay cả chuyện học hành cũng trở thành trào lưu! Chẳng hạn cách đây vài năm việc hiệu ứng đám đông làm ngành ngân hàng đã khiến cho không ít sinh viên đổ xô đăng ký học ngành ngân hàng. Và đến nay lại đang có hiệu ứng đám đông học y dược và thế là số điểm chuẩn đầu vào ngành này bị đẩy tăng vọt!

Trong giới các nhà đầu tư tài chính tiền tệ, hiệu ứng đám đông cũng là một yếu tố ảnh hưởng không ít đến sự chao đảo của thị trường tài chính. Với việc một nhóm người cùng loạt chuyển sang mua cổ phiếu của công ty này đã khiến hàng những nhóm người khác bắt chước theo, mọi người đổ xô đi mua vàng làm giá vàng tăng vọt….

Rõ ràng hiệu ứng đám đông đã chi phối không ít đến các lĩnh vực ngành nghề khác nhau và Marketing cũng không phải là trường hợp cá biệt. Các nhà làm Marketing của doanh nghiệp đã lợi dụng tâm lý này để tác động đến khách hàng, xóa bỏ mọi nghi ngờ đắn đo cũng như rút ngắn thời gian ra quyết định mua hàng của người tiêu dùng. Bên cạnh đó, hiệu ứng đám đông còn giúp doanh nghiệp có thể tạo ra hiệu ứng dây chuyền trong mua sắm để gia tăng số lượng khách hàng mới tạo đà cho sự tăng trưởng doanh thu, lợi nhuận và cả thị phần. Tuy nhiên, bên cạnh những mặt tích cực, bản thân hiệu ứng đám đông cũng được xem là một thách thức không nhỏ đối với các công ty trong việc tạo dựng lòng trung thành và duy trì mức tăng trưởng bền vững. Bởi lẽ, có thể khách hàng mua sản phẩm của công ty một cách mù quáng, chỉ vì thấy nhiều người mua mà coi nhẹ việc nghiên cứu bản thân sản phẩm. Hành vi mua này rất dễ khiến khách hàng cảm thấy hối hận sau khi bình tĩnh trở lại. Điều này chắc chắn sẽ là những rắc rối không nhỏ cho công ty và nhân viên tiếp thị.

Sái Thị Lệ Thủy - Khoa QTKD