PHẦN 2:

Lý do tăng trưởng chậm

Tổng cục Thống kê tính toán tổng phương tiện thanh toán sử dụng tiền mặt lưu thông ngoài hệ thống ngân hàng, tiền gửi ngân hàng trong và ngoài nước, giấy tờ có giá phát hành bằng đồng Việt Nam hoặc ngoại tệ cho tổ chức, cá nhân Việt Nam.

NHNN đã tăng cường kiểm soát tổng phương tiện thanh toán do áp lực lạm phát tăng cao từ đầu năm đến nay.

Theo số liệu mới nhất của NHNN, tổng phương tiện thanh toán tăng 3,78% trong năm tính đến hết ngày 30/6, trong đó tiền gửi ngân hàng tăng 4,77% nhưng tiền trong lưu thông giảm 3,91% so với đầu năm. Rõ ràng là cung tiền thấp đã cản trở tốc độ tăng huy động vốn.

Yếu tố thứ hai có thể đến từ các giấy tờ có giá do ngân hàng phát hành đưa vào phương pháp tính tổng phương tiện thanh toán khi chúng sắp đến hạn thanh toán. Trong giai đoạn 2019-2020, nhiều ngân hàng đã phát hành trái phiếu có kỳ hạn từ 2 đến 3 năm nhằm cải thiện tỷ lệ vốn ngắn hạn để cho vay trung dài hạn. Điều đó cho thấy, số trái phiếu phát hành thêm của các ngân hàng từ tháng 1 nhiều hơn số trái phiếu sớm đến hạn.

Yếu tố thứ ba có thể là sự bất ổn của cán cân thanh toán và xu hướng thắt chặt chính sách tiền tệ của nhiều quốc gia. Trước đó, lãi suất của Việt Nam có vẻ hấp dẫn so với các nền kinh tế khác, do đó tạo điều kiện cho giao dịch chuyển nhượng, vay tiền từ các quốc gia có lãi suất thấp và sau đó đổi lấy đồng Việt Nam để đầu tư hoặc gửi số tiền tại các ngân hàng có lãi suất cao hơn. Chiến lược này cũng thu hút tiền từ người lao động và lượng kiều hối của người Việt Nam đang sinh sống ở nước ngoài. Tuy nhiên, nhiều ngân hàng trung ương trên thế giới đã tăng lãi suất của họ trong năm cho đến nay, làm cho lãi suất của Việt Nam kém hấp dẫn hơn.

Lấy ví dụ như Hoa Kỳ, Cục Dự trữ Liên bang đã tăng lãi suất lần thứ năm liên tiếp kể từ tháng Giêng, ba lần gần đây nhất đã tăng lãi suất thêm 0,75 điểm phần trăm, nâng lãi suất chủ chốt của quốc gia này lên ba điểm phần trăm. Trong khi đó, NHNN chỉ tăng một điểm phần trăm vào ngày 22 tháng 9. Chênh lệch lãi suất giữa Việt Nam và Hoa Kỳ đã được thu hẹp đáng kể, và điều tương tự cũng xảy ra ở các nước châu Âu và châu Á khác.

Trước đây, nhiều người, kể cả Việt kiều, có thể chuyển tiền về Việt Nam để đầu tư hoặc gửi ngân hàng do lãi suất thấp ở nước họ đang sinh sống, nhưng tình hình hiện nay lại ngược lại. Sự thay đổi này có thể được phản ánh trong những biến động gần đây trên thị trường ngoại hối với căng thẳng tỷ giá hối đoái giữa đồng Việt Nam và đô la Mỹ. Gần đây, dòng tiền chảy vào các quốc gia phát triển như Hoa Kỳ đã trở nên phổ biến ở nhiều quốc gia khác.

Theo số liệu kinh tế Việt Nam về cán cân thanh toán quốc tế cập nhật ngày 30/6, khoản mục “sai sót và bỏ sót thuần” trong quý II / 2022 đã lên tới 8.979 triệu USD, gấp gần 3,8 lần so với con số của quý trước, ở mức 2,372 triệu đô la Mỹ. Con số này đã tích lũy được lên tới 11.351 đô la Mỹ trong nửa đầu năm nay, cao hơn con số của cả năm trong ba năm qua, dao động khoảng 7.000-8000 đô la Mỹ.

Các sai sót và thiếu sót thực có thể là do tích trữ ngoại tệ, trình bày sai về nhập siêu do nhập lậu hoặc chuyển tiền bất hợp pháp ra nước ngoài.

Gần đây, đã có những trường hợp chuyển tiền bất hợp pháp ra nước ngoài và tích trữ đô la Mỹ trong các ngân hàng thương mại rồi đem bán trên thị trường chợ đen. Chúng có thể là nguyên nhân của sự dịch chuyển dòng vốn, cản trở tăng trưởng huy động vốn của hệ thống ngân hàng.

GIẢNG VIÊN: HUỲNH TỊNH CÁT